Bóng đèn sợi đốt là phát minh mang tính cách mạng, làm thay đổi cách con người sử dụng ánh sáng. Nhưng ai là người thật sự phát minh ra nó? Câu chuyện lịch sử đằng sau phát minh này ẩn chứa nhiều điều thú vị.
Đèn sợi đốt là gì?
Đèn sợi đốt là một trong những phát minh quan trọng trong lịch sử chiếu sáng. Nó hoạt động bằng cách đốt nóng một sợi dây mỏng (thường là tungsten) trong môi trường chân không hoặc khí trơ để phát ra ánh sáng. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, ai phát minh ra bóng đèn sợi đốt – vật dụng nhỏ bé nhưng lại thay đổi cả thế giới này không?
Nhiều người sẽ ngay lập tức nghĩ đến Thomas Edison, và đó là một phần không thể thiếu của câu chuyện. Tuy nhiên, hành trình phát minh ra bóng đèn là một quá trình dài của nhiều nhà khoa học và nhà sáng chế, với những nỗ lực không ngừng nghỉ trong suốt hàng thập kỷ.
>>> Xem thêm tại: Hóa học oxy được nghiên cứu bởi nhà khoa học nào?
Hành trình của Thomas Edison với ánh sáng
Để hiểu rõ hơn về việc ai phát minh ra bóng đèn sợi đốt, chúng ta cần nhìn vào những đóng góp cốt lõi của Thomas Edison và bối cảnh lịch sử.
Những nỗ lực trước Edison
Trước khi Thomas Edison xuất hiện, nhiều nhà khoa học đã cố gắng tạo ra ánh sáng điện.
Humphry Davy (năm 1802) đã tạo ra đèn hồ quang điện đầu tiên.
Joseph Swan (năm 1860) đã phát triển một bóng đèn sử dụng sợi carbon trong môi trường chân không, hoạt động khá tốt nhưng sợi đốt cháy nhanh và không bền.
Có rất nhiều nhà phát minh khác trên thế giới cũng đang nghiên cứu và cải tiến bóng đèn theo những cách riêng của họ.
Đóng góp đột phá của Thomas Edison
Mặc dù không phải là người đầu tiên tạo ra ánh sáng điện hay bóng đèn thí nghiệm, nhưng Thomas Edison (người Mỹ) lại là người đã tập trung vào việc tạo ra một bóng đèn sợi đốt thực tế, bền bỉ và có giá thành phải chăng để có thể sử dụng rộng rãi trong các gia đình và doanh nghiệp.
Vào năm 1879, sau hàng ngàn thí nghiệm thất bại với nhiều loại vật liệu khác nhau, Edison và nhóm của ông tại phòng thí nghiệm Menlo Park (Mỹ) đã tìm ra vật liệu phù hợp cho sợi đốt: sợi carbon từ sợi bông được carbon hóa (charred cotton thread).
Bóng đèn của Edison có thể sáng liên tục trong hàng chục giờ, một bước tiến lớn so với các phiên bản trước đó. Sau này, ông đã cải tiến và sử dụng sợi đốt làm từ tre carbon hóa, giúp bóng đèn có tuổi thọ lên đến 1.200 giờ.
Ngoài việc phát minh ra bóng đèn hiệu quả, Edison còn nhận ra rằng cần phải có cả một hệ thống để điện có thể đến được với mọi người. Ông đã phát triển:
+ Hệ thống phân phối điện hoàn chỉnh: Bao gồm máy phát điện, dây dẫn, cầu chì, công tắc và đồng hồ đo điện.
+ Nhà máy điện trung tâm đầu tiên: Năm 1882, ông mở nhà máy điện Pearl Street ở New York, cung cấp điện cho các khu vực lân cận.
>>> Xem thêm tại: Máy tính đầu tiên được phát minh vào thời gian nào?
Bóng đèn và lịch sử công nghệ
Sự ra đời và phổ biến của bóng đèn sợi đốt đã tạo nên một cuộc cách mạng trong lịch sử công nghệ và đời sống xã hội.
Kết thúc kỷ nguyên ánh sáng nhân tạo dựa trên lửa:
+ Trước bóng đèn, con người chủ yếu dùng nến, đèn dầu, đèn khí gas để chiếu sáng. Những nguồn sáng này không hiệu quả, nguy hiểm (dễ gây cháy nổ) và ô nhiễm.
+ Bóng đèn sợi đốt an toàn hơn, sạch hơn và tiện lợi hơn rất nhiều.
Thay đổi cuộc sống và làm việc:
+ Con người có thể làm việc và học tập vào ban đêm một cách hiệu quả hơn, không bị giới hạn bởi ánh sáng mặt trời. Điều này kéo dài thời gian làm việc, tăng năng suất lao động + trong các nhà máy và văn phòng.
+ Cuộc sống về đêm trở nên sôi động hơn, các hoạt động xã hội, giải trí phát triển mạnh mẽ.
+ Bóng đèn cũng góp phần vào sự phát triển của các đô thị lớn, biến chúng thành những thành phố "không ngủ".
Mở đường cho các phát minh khác:
Việc có điện chiếu sáng rộng khắp là tiền đề cho sự phát triển của vô số công nghệ và thiết bị điện tử khác mà chúng ta sử dụng ngày nay.
Dù Thomas Edison thường được nhắc đến nhiều nhất, nhưng phát minh bóng đèn sợi đốt là kết quả của nhiều nhà khoa học trước đó. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự tiến bộ dần dần của tri thức nhân loại.