Lượng mưa toàn cầu đang có xu hướng thay đổi bất thường qua từng năm. Những biến động này không chỉ ảnh hưởng đến khí hậu mà còn gây ra hệ lụy nghiêm trọng cho nông nghiệp, nguồn nước và đời sống con người.
Lượng mưa toàn cầu thay đổi do đâu?
Lượng mưa toàn cầu thay đổi chủ yếu do biến đổi khí hậu. Nhiệt độ Trái Đất tăng khiến hơi nước bốc hơi nhiều hơn, làm gia tăng lượng mưa ở một số nơi nhưng lại giảm ở nơi khác.
Ngoài ra, hiện tượng El Niño, La Niña cũng gây biến động mưa theo khu vực. Sự thay đổi này ảnh hưởng đến nông nghiệp, nguồn nước và hệ sinh thái, đòi hỏi các giải pháp thích ứng hiệu quả.
>>> Xem thêm tại: Rừng bị phá hủy ảnh hưởng thế nào đến khí hậu Trái Đất
Mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và lượng mưa
Để hiểu rõ lượng mưa toàn cầu thay đổi do đâu, chúng ta cần xem xét tác động của biến đổi khí hậu, yếu tố lớn nhất hiện nay.
Trái Đất nóng lên làm tăng khả năng giữ nước của không khí:
+ Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên (do hiệu ứng nhà kính tăng cường), bầu khí quyển trở nên ấm hơn. Không khí ấm hơn có khả năng giữ được nhiều hơi nước hơn.
+ Điều này dẫn đến một paradox: ở những vùng không khí được làm nóng nhanh, nó có thể mang đi nhiều độ ẩm hơn từ bề mặt, gây ra hạn hán. Nhưng khi không khí bão hòa này di chuyển đến nơi lạnh hơn và ngưng tụ, nó lại tạo ra những trận mưa lớn, dữ dội hơn, gây lũ lụt.
Thay đổi dòng chảy không khí và dòng hải lưu:
+ Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi các mô hình gió và dòng hải lưu toàn cầu. Ví dụ, sự ấm lên của Bắc Cực có thể ảnh hưởng đến dòng chảy xoáy cực, làm thay đổi đường đi của các hệ thống thời tiết.
+ Điều này dẫn đến việc một số khu vực có thể nhận được ít mưa hơn (ví dụ, các vùng khô hạn trở nên khô hơn), trong khi các khu vực khác lại hứng chịu nhiều mưa hơn (ví dụ, các vùng ẩm ướt trở nên ẩm ướt hơn).
Tăng cường hiện tượng thời tiết cực đoan:
+ Sự thay đổi trong lượng mưa cũng biểu hiện qua tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan. Chúng ta thấy nhiều hơn các cơn bão mạnh hơn, lũ quét đột ngột, và những đợt hạn hán kéo dài chưa từng có.
>>> Xem thêm tại: Giải pháp công nghệ nào giảm ô nhiễm không khí hiệu quả?
Các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến lượng mưa
Bên cạnh biến đổi khí hậu do con người, khoa học khí hậu cũng nghiên cứu các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến lượng mưa toàn cầu.
Hiện tượng El Niño và La Niña:
+ Đây là những dao động khí hậu tự nhiên xảy ra ở Thái Bình Dương, có ảnh hưởng đến lượng mưa và nhiệt độ trên toàn cầu.
+ El Niño thường mang lại mưa nhiều hơn cho một số khu vực (ví dụ, Peru, California) và hạn hán cho những nơi khác (ví dụ, Úc, Đông Nam Á).
+ La Niña thì ngược lại, thường gây ra mưa nhiều ở Úc và Đông Nam Á, và điều kiện khô hơn ở một số vùng của châu Mỹ.
Hoạt động núi lửa:
Các vụ phun trào núi lửa lớn có thể giải phóng một lượng lớn tro bụi và khí sunfat vào tầng bình lưu. Những hạt này có thể phản xạ ánh sáng mặt trời, làm mát khí quyển và ảnh hưởng đến lượng mưa trong một thời gian ngắn.
Thay đổi độ nghiêng trục Trái Đất và quỹ đạo:
Ở quy mô hàng ngàn năm, những thay đổi tự nhiên trong quỹ đạo và độ nghiêng trục của Trái Đất cũng có thể ảnh hưởng đến sự phân bố năng lượng mặt trời nhận được, từ đó tác động đến các mô hình khí hậu và lượng mưa trong dài hạn.
Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra sự thay đổi lượng mưa toàn cầu là bước quan trọng để chúng ta ứng phó với biến đổi khí hậu. Hành động sớm giúp bảo vệ môi trường và ổn định nguồn nước cho các thế hệ tương lai.