Chất dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động hàng ngày. Việc xác định chất nào cung cấp năng lượng chính sẽ giúp xây dựng chế độ ăn cân đối và hợp lý hơn.
Glucid là gì?
Glucid là một trong ba loại chất dinh dinh dưỡng đa lượng (macro-nutrients) quan trọng nhất đối với cơ thể, bên cạnh protein và lipid (chất béo).
Chúng được cấu tạo từ các nguyên tố carbon, hydro và oxy, và có thể được tìm thấy trong rất nhiều loại thực phẩm hàng ngày của chúng ta.
>>> Xem thêm tại: Bộ phận nào trên lá cây thực hiện trao đổi khí?
Vai trò của glucid trong cơ thể người là gì?
Để trả lời câu hỏi chất dinh dưỡng chính cung cấp năng lượng là gì, đó chính là Glucid, hay còn gọi là Carbohydrate (tinh bột và đường).
Phân loại Glucid
Glucid đơn (Simple Carbohydrates / Đường đơn):
+ Là các loại đường có cấu trúc đơn giản, được hấp thụ nhanh vào máu, cung cấp năng lượng tức thì.
+ Ví dụ: Glucose, fructose (trong trái cây), lactose (trong sữa), sucrose (đường ăn).
+ Nên hạn chế đường bổ sung trong bánh kẹo, nước ngọt vì chúng chỉ cung cấp năng lượng rỗng, ít dinh dưỡng khác.
Glucid phức (Complex Carbohydrates / Tinh bột):
+ Là các loại đường có cấu trúc phức tạp hơn, cần nhiều thời gian để tiêu hóa, giúp giải phóng năng lượng từ từ và ổn định, duy trì cảm giác no lâu.
+ Ví dụ: Tinh bột trong gạo, bánh mì nguyên hạt, khoai tây, ngũ cốc, các loại đậu.
+ Các loại glucid phức thường đi kèm với chất xơ, vitamin và khoáng chất, rất tốt cho sức khỏe tổng thể.
Vai trò chính của Glucid
Nguồn năng lượng trực tiếp và dễ sử dụng: Glucid là nguồn năng lượng chính và ưu tiên hàng đầu của cơ thể. Khi bạn ăn thực phẩm chứa glucid, chúng sẽ được tiêu hóa và phân giải thành glucose – một loại đường đơn.
Glucose: Glucose sau đó được hấp thụ vào máu và vận chuyển đến các tế bào. Tại đây, glucose sẽ được sử dụng ngay lập tức để tạo ra năng lượng (dưới dạng ATP) thông qua quá trình hô hấp tế bào, cung cấp "nhiên liệu" cho mọi hoạt động, từ suy nghĩ, cử động cơ bắp cho đến duy trì nhiệt độ cơ thể.
Lưu trữ năng lượng: Lượng glucose dư thừa sẽ được lưu trữ dưới dạng glycogen trong gan và cơ bắp. Khi cơ thể cần năng lượng nhanh (ví dụ khi tập luyện), glycogen sẽ được chuyển hóa ngược lại thành glucose để sử dụng.
>>> Xem thêm tại: Cơ quan nào thực hiện chức năng lọc máu chính?
Dinh dưỡng đối với sự sống con người
Việc hiểu về các loại glucid khác nhau giúp chúng ta đưa ra lựa chọn dinh dưỡng thông minh để có đủ năng lượng và sức khỏe tốt.
Lượng Glucid cần thiết:
+ Nhu cầu glucid của mỗi người khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, mức độ hoạt động thể chất và tình trạng sức khỏe.
+ Thông thường, glucid nên chiếm khoảng 45-65% tổng lượng năng lượng nạp vào hàng ngày.
Lời khuyên dinh dưỡng để có đủ năng lượng:
+ Ưu tiên Glucid phức hợp: Chọn gạo lứt, bánh mì nguyên hạt, khoai lang, yến mạch, các loại đậu... thay vì gạo trắng hay bánh mì trắng. Chúng cung cấp năng lượng ổn định và giàu chất xơ.
+ Ăn đủ rau xanh và trái cây: Chúng không chỉ chứa glucid đơn tự nhiên (fructose) mà còn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ quan trọng.
+ Hạn chế đường tinh luyện và thực phẩm chế biến sẵn: Nước ngọt, bánh kẹo, đồ ăn nhanh thường chứa nhiều đường bổ sung, gây tăng đường huyết đột ngột và thiếu các dinh dưỡng cần thiết.
Kết hợp với protein và chất béo:
Ăn glucid cùng với protein và chất béo lành mạnh giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường, giữ mức năng lượng ổn định hơn.
Hiểu rõ về chất dinh dưỡng chính tạo năng lượng giúp mỗi người chủ động lựa chọn thực phẩm lành mạnh, duy trì thể lực và tăng cường sức khỏe một cách bền vững, khoa học và hiệu quả.
