Cảm giác tê bì, châm chích bất thường hay suy yếu cơ bắp đôi khi là những biểu hiện ban đầu nhưng dễ bị bỏ qua. Rối loạn thần kinh ngoại biên không chỉ ảnh hưởng đến vận động mà còn đe dọa sức khỏe thần kinh về lâu dài.
Rối loạn thần kinh ngoại biên là gì?
Hệ thống thần kinh ngoại biên được chia thành hai loại chính:
- Thần kinh cảm giác: Truyền tín hiệu từ da, cơ và các cơ quan khác đến não bộ.
- Thần kinh vận động: Truyền tín hiệu từ não bộ đến cơ bắp, giúp cơ thể di chuyển.
Rối loạn thần kinh ngoại biên xảy ra khi một hoặc nhiều dây thần kinh trong hệ thống này bị tổn thương hoặc bị phá hủy.
Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên
Tín hiệu thần kinh trong bệnh thần kinh ngoại biên sẽ bị gián đoạn theo 3 cơ chế sau:
- Mất tín hiệu liên lạc giữa các cơ quan ngoại biên với não và tuỷ sống (ví dụ đơn giản là tương đương với đường dây điện thoại bị đứt).
- Tự dẫn truyền tín hiệu không phù hợp (tự phát các tín hiệu thần kinh).
- Dẫn truyền sai thông tin.
Các triệu chứng của bệnh có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, thậm chí có thể gây các rối loạn chức năng nghiêm trọng và gây tử vong. Các triệu chứng phụ thuộc vào loại sợi thần kinh bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Các tổn thương của bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:
- Thần kinh ngoại biên liên quan cảm giác: Bạn sẽ có cảm giác châm chích, bỏng rát, tê bì, mất cảm giác nóng/lạnh hoặc tăng cảm giác đau một cách bất thường với các kích thích lành tính, mất điều hoà các chức năng thăng bằng…
- Thần kinh ngoại biên liên quan vận động: Rung giật hoặc chuột rút các cơ, yếu cơ, liệt cơ, teo cơ.
- Thần kinh ngoại biên thuộc hệ thần kinh thực vật: Tiêu chảy hoặc táo bón, tăng hoặc tụt huyết áp, nhịp tim nhanh hoặc chậm, vã mồ hôi hoặc không thể tiết mồ hôi, rối loạn cương dương, rối loạn tiểu tiện, đầy bụng/khó tiêu...
- Đơn dây thần kinh ngoại biên: Nhìn mờ, liệt mặt, yếu vùng cơ chi phối của 1 dây thần kinh lớn.
>>> Xem ngay: Triệu chứng cảnh báo viêm não nguy hiểm không nên bỏ qua
Những ai có nguy cơ mắc bệnh thần kinh ngoại biên?
Bệnh nhân mắc đái tháo đường chưa được kiểm soát, người nghiện rượu, ăn uống kém dẫn đến thiếu vitamin (đặc biệt là vitamin B12), các tình trạng nhiễm trùng hoặc mắc các bệnh lý mạn tính, bệnh tự miễn, bệnh lý ác tính (ung thư) làm tăng nguy cơ mắc bệnh thần kinh ngoại biên.
Phương pháp điều trị bệnh thần kinh ngoại biên hiệu quả
Điều trị chủ yếu dựa vào nguyên nhân gây ra bệnh. Việc tìm ra nguyên nhân góp phần đáng kể trong việc điều trị bệnh thành công. Ví dụ bệnh nhân mắc đái tháo đường nếu kiểm soát tốt đường huyết có thể giúp cải thiện triệu chứng hoặc ít nhất là giúp cho bệnh không trở nên tệ hơn. Bệnh nhân thiếu vitamin B12 có thể được điều trị bằng tiêm hoặc uống vitamin B12 bổ sung.
Nếu không tìm ra nguyên nhân hoặc do các nguyên nhân không thể điều trị dứt điểm (như bệnh tự miễn, ung thư...), một số loại thuốc có thể giúp làm giảm triệu chứng:
Corticosteroids, các thuốc ức chế miễn dịch, immunoglobulin, đây là các thuốc kháng viêm, ức chế miễn dịch mạnh nhằm ức chế tổn thương thần kinh do các nguyên nhân tự miễn gây ra.
Paracetamol, thuốc kháng viêm không steroids (NSAIDS) có thể làm giảm cơn đau do bệnh thần kinh ngoại biên, lưu ý điều trị này có thể không hiệu quả trong nhiều trường hợp.
Một số thuốc hướng thần kinh như thuốc trị trầm cảm/lo âu, thuốc chống động kinh có thể được bác sĩ kê đơn để làm giảm các triệu chứng đau liên quan đến thần kinh.
>>> Xem ngay: Làm thế nào để cải thiện chức năng nhận thức hiệu quả
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên
Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của thần kinh ngoại biên hiệu quả
Chế độ sinh hoạt:
Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Chế độ dinh dưỡng:
Chế độ ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein từ động vật (thịt, cá, trứng) để giữ cho các dây thần kinh khỏe mạnh và ngăn ngừa sự thiếu hụt vitamin B12. Nếu bạn ăn chay hoặc thuần chay, ngũ cốc tăng cường là nguồn cung cấp vitamin B12 dồi dào hoặc tham vấn bác sĩ về việc bổ sung B12 nếu cần.
Phương pháp phòng ngừa thần kinh ngoại biên hiệu quả
Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:
Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh thần kinh ngoại biên là kiểm soát các bệnh lý làm tăng nguy cơ gây ra bệnh thần kinh ngoại biên chẳng hạn như bệnh tiểu đường, nghiện rượu hoặc viêm khớp dạng thấp.
>>> Xem ngay: Giải mã nguyên nhân khiến Huntington khó điều trị
Đừng để những bất thường nhỏ trở thành mối đe dọa lớn cho sức khỏe thần kinh. Nhận biết sớm triệu chứng rối loạn thần kinh ngoại biên sẽ giúp điều trị kịp thời và giảm thiểu biến chứng nguy hiểm.
