Bệnh gout vốn được biết đến là căn bệnh của rối loạn chuyển hóa, nhưng tại sao lại thường gặp ở nam giới nhiều hơn? Có phải chỉ do thói quen ăn uống hay còn yếu tố nào khác đằng sau những cơn đau khớp dữ dội?
Bệnh gout là gì?
Bệnh gout (gút) hay còn gọi thống phong, là bệnh do rối loạn chuyển hóa nhân purin trong thận, khiến thận không thể lọc axit uric từ trong máu. Axit uric thường vô hại và được hình thành trong cơ thể, sau đó sẽ được đào thải qua nước tiểu và phân. Với người bị bệnh gout, lượng axit uric trong máu được tích tụ qua thời gian. Khi nồng độ này quá cao, những tinh thể nhỏ của axit uric được hình thành. Những tinh thể này tập trung lại ở khớp và gây viêm, sưng và đau đớn cho bệnh nhân.
Bệnh gout đặc trưng bởi những đợt viêm khớp cấp tái phát, người bệnh thường xuyên bị đau đớn đột ngột giữa đêm và sưng đỏ các khớp khi đợt viêm cấp bùng phát, đặc biệt là các khớp ở ngón chân cái, nhưng cũng có thể ảnh hưởng tới các khớp khác ở chân (như đầu gối, mắt cá chân, bàn chân) và ít gặp hơn ở khớp tay (bàn tay, cổ tay, khuỷu tay), cả cột sống cũng có thể bị ảnh hưởng.
Bệnh gout có nguy hiểm không?
Tuy bệnh gout có thể làm cho người bệnh căng thẳng, đau đớn và mất ngủ nhưng gout là bệnh lành tính và có thể khống chế bằng thuốc cũng như phòng ngừa đợt cấp bằng việc thay đổi chế độ ăn.
Dựa vào mức độ nghiêm trọng, bệnh gout được chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: mức axit uric trong máu đã tăng lên nhưng vẫn chưa xuất hiện các triệu chứng bệnh gout. Thông thường, người bệnh chỉ nhận thấy triệu chứng đầu tiên của bệnh gout sau khi bị bệnh sỏi thận.
Giai đoạn 2: nồng độ axit uric lúc này rất cao, dẫn đến hình thành các tinh thể xuất hiện ở ngón chân (nốt tophi). Nốt tophi thường biểu hiện chậm, hàng chục năm sau cơn gout đầu tiên nhưng cũng có khi sớm hơn. Khi đã xuất hiện thì dễ tăng số lượng và khối lượng và có thể loét. Nốt tophi thường thấy trên sụn vành tai rồi đến khuỷu tay, ngón chân cái, gót chân, mu bàn chân và gân gót.
Trong giai đoạn này, người bệnh sẽ cảm thấy đau khớp nhưng cơn đau sẽ không kéo dài. Một thời gian sau, người bệnh sẽ gặp các triệu chứng khác của bệnh gout với cường độ và tần suất ngày càng gia tăng.
Giai đoạn 3: các triệu chứng của bệnh sẽ không biến mất và các tinh thể axit uric sẽ tấn công nhiều khớp.
Hầu hết người bị bệnh gout chỉ ở giai đoạn 1 hoặc 2, rất hiếm người có bệnh tiến triển đến giai đoạn 3 do các triệu chứng bệnh gout đã được điều trị đúng cách ở giai đoạn 2.
Tham khảo thêm: Tại sao sốt cao lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe?
Lý do nam giới mắc gout cao gấp 10 lần nữ giới
Gout (thống phong) là một dạng viêm khớp đặc trưng bởi sự lắng đọng tinh thể urat tại các khớp, gây đau dữ dội, sưng đỏ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Đây là căn bệnh chuyển hóa phổ biến, đặc biệt ở những người có nồng độ acid uric trong máu cao. Điều đáng chú ý là bệnh gout không phân bố đồng đều giữa hai giới. Nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước cho thấy tỷ lệ mắc gout ở nam giới cao gấp nhiều lần so với phụ nữ. Vậy nguyên nhân của sự chênh lệch này là gì?
Tỷ lệ mắc bệnh gout: Nam giới chiếm phần lớn
Dữ liệu toàn cầu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh gout ở nam giới cao hơn đáng kể so với phụ nữ. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí y học danh tiếng The Lancet năm 2020, nam giới có nguy cơ mắc bệnh gout cao hơn 3,26 lần so với nữ giới. Trong khi đó, một số nghiên cứu dịch tễ học khác thậm chí còn cho thấy sự chênh lệch có thể lên tới 10 lần, tùy vào từng khu vực và nhóm dân cư.
Tại Việt Nam, một khảo sát tại Phòng khám Y học Gia đình, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM ghi nhận rằng tỷ lệ tăng acid uric máu – yếu tố nguy cơ chính của bệnh gout – ở nam giới là 43,6%, trong khi ở nữ giới chỉ là 26,4%. Tỷ lệ mắc gout thực tế ở nam là 9,1%, trong khi ở nữ chỉ ở mức 1,6%. Những con số này phản ánh xu hướng rõ rệt: nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nhiều so với nữ.
Tham khảo thêm: Triệu chứng của viêm đại tràng là gì? Dấu hiệu phổ biến
Nguyên nhân sinh học: Nội tiết tố đóng vai trò bảo vệ ở nữ giới
Một trong những lý do chính khiến phụ nữ ít mắc gout hơn là do sự khác biệt về sinh lý và nội tiết tố. Cụ thể, nồng độ acid uric trong máu ở nam giới thường cao hơn khoảng 60 µmol/L so với nữ. Điều này một phần đến từ việc nam giới có tốc độ phân hủy purin nhanh hơn, trong khi chức năng đào thải acid uric qua thận không vượt trội hơn phụ nữ.
Đặc biệt, hormone estrogen ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có vai trò hỗ trợ thận đào thải acid uric hiệu quả hơn. Nhờ vậy, nồng độ acid uric trong máu của họ thường được duy trì ở mức an toàn. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, lượng estrogen giảm mạnh, khiến khả năng đào thải acid uric suy giảm, từ đó làm tăng nguy cơ mắc gout ở phụ nữ lớn tuổi. Điều này lý giải vì sao phụ nữ hiếm khi mắc bệnh gout trước tuổi 50, nhưng tỷ lệ tăng đáng kể sau mãn kinh.
Yếu tố lối sống: Thói quen ăn uống và sử dụng rượu bia
Không thể không nhắc đến các yếu tố lối sống góp phần vào sự chênh lệch giữa hai giới. Nam giới thường có xu hướng tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin – chất chuyển hóa thành acid uric – hơn nữ giới. Thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản, bia rượu là những tác nhân làm tăng acid uric và thúc đẩy quá trình hình thành tinh thể urat tại khớp.
Tham khảo thêm: Zona thần kinh có triệu chứng gì và nhận biết ra sao?
Đừng xem nhẹ các triệu chứng ban đầu của bệnh gout. Nhận diện sớm, hiểu đúng nguyên nhân và thay đổi lối sống chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe khớp cho nam giới trong tương lai.
