COVID-19 đã thúc đẩy cộng đồng khoa học toàn cầu phát triển hàng loạt loại vắc-xin trong thời gian kỷ lục. Vậy, có bao nhiêu loại vắc-xin COVID-19 được sử dụng, và cơ chế hoạt động của chúng ra sao? Cùng khám phá chi tiết ngay sau đây.
Quá trình hình thành vắc-xin COVID-19
Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, cả thế giới đã chứng kiến sự phát triển thần tốc của các loại vắc-xin. Đây là một cuộc đua về khoa học và công nghệ chưa từng có tiền lệ. Vậy, loại vắc-xin nào được phát triển cho COVID-19? Các nhà khoa học đã sử dụng nhiều phương pháp công nghệ khác nhau để tạo ra các loại vắc-xin hiệu quả.
Mặc dù có nhiều tên gọi khác nhau (Pfizer, Moderna, AstraZeneca...), chúng ta có thể phân loại các vắc-xin này thành một số nhóm công nghệ chính. Mỗi loại vắc-xin hoạt động theo một cách riêng để huấn luyện hệ miễn dịch của chúng ta nhận biết và chống lại virus SARS-CoV-2.
>>> Xem thêm tại: Thiếu vitamin D gây ra những triệu chứng nào cho cơ thể?
Các công nghệ vắc-xin COVID-19 tiên tiến
Sự đa dạng về công nghệ y học đã mang đến nhiều lựa chọn trong việc phát triển vắc-xin COVID:
Vắc-xin mRNA (RNA thông tin):
Đặc điểm: Đây là một công nghệ hoàn toàn mới và đột phá. Các loại vắc-xin này (ví dụ: Pfizer-BioNTech, Moderna) không chứa virus mà chỉ chứa một đoạn mã di truyền (mRNA).
Cơ chế hoạt động: Sau khi tiêm, các tế bào của bạn sẽ sử dụng mã mRNA này để sản xuất một protein vô hại (protein gai của virus). Hệ miễn dịch sau đó nhận ra protein này là "kẻ lạ" và bắt đầu tạo ra kháng thể.
Vắc-xin vector virus:
Đặc điểm: Các loại vắc-xin này (ví dụ: AstraZeneca, Johnson & Johnson) sử dụng một loại virus khác đã được làm suy yếu (adenovirus) làm "vector" để đưa mã di truyền của protein gai vào tế bào.
Cơ chế hoạt động: Tương tự như mRNA, tế bào sẽ sản xuất protein gai và hệ miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể để chống lại virus.
Vắc-xin protein tái tổ hợp:
Đặc điểm: Đây là một công nghệ truyền thống hơn. Vắc-xin (ví dụ: Novavax) chứa các mảnh protein gai của virus SARS-CoV-2 đã được tạo ra trong phòng thí nghiệm.
Cơ chế hoạt động: Khi tiêm vào, hệ miễn dịch sẽ nhận ra các protein này và bắt đầu tạo ra kháng thể mà không cần phải tiếp xúc với virus thật.
Vắc-xin bất hoạt:
Đặc điểm: Các loại vắc-xin này (ví dụ: Sinopharm, Sinovac) sử dụng toàn bộ virus SARS-CoV-2 đã được làm bất hoạt (giết chết) bằng hóa chất.
Cơ chế hoạt động: Hệ miễn dịch sẽ nhận ra cấu trúc của toàn bộ virus đã chết và tạo ra phản ứng miễn dịch để chống lại nó.
Sự đa dạng của các loại vắc-xin này cho thấy sức mạnh của công nghệ y học trong việc đối phó với các thách thức toàn cầu.
>>> Xem thêm tại: Cơ quan nào chịu trách nhiệm sản xuất Insulin? Giải mã bí ẩn!
Vắc-xin COVID và tầm quan trọng của khoa học
Việc phát triển nhanh chóng các loại vắc-xin COVID không chỉ là một thành tựu khoa học mà còn là một bước tiến lớn trong lịch sử y học:
Bảo vệ cộng đồng:
+ Vắc-xin giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh nặng, nhập viện và tử vong do COVID-19.
+ Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn việc lây nhiễm, nhưng chúng đã làm giảm áp lực lên hệ thống y tế toàn cầu.
Hiệu quả và an toàn:
+ Hàng trăm triệu liều vắc-xin đã được tiêm trên toàn thế giới, và các nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả và mức độ an toàn cao của chúng.
+ Các tác dụng phụ thường gặp thường nhẹ và thoáng qua, tương tự như các loại vắc-xin khác.
Nền tảng cho tương lai:
+ Công nghệ vắc-xin mRNA và vector virus, sau thành công với COVID-19, đang được nghiên cứu để ứng dụng vào việc phát triển vắc-xin cho các loại bệnh khác như ung thư, HIV và các bệnh truyền nhiễm mới nổi.
Hiểu rõ các loại vắc-xin COVID-19 giúp chúng ta thêm chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe. Dù là vắc-xin mRNA hay vector virus, mỗi loại đều góp phần quan trọng trong phòng ngừa dịch bệnh toàn cầu.
